Kan een vader of moeder zomaar gezag aanvragen?

In Nederland heeft het begrip ouderlijk gezag een belangrijke rol bij de opvoeding en het welzijn van een kind. Het ouderlijk gezag geeft ouders het recht en de verantwoordelijkheid om beslissingen te nemen over de opvoeding en verzorging van hun kind, zoals bijvoorbeeld het bepalen van de schoolkeuze of medische ingrepen. Maar kan een vader of moeder zomaar gezag aanvragen? In deze blog vertellen we meer over het aanvragen van ouderlijk gezag, hoe dit zonder complicaties kan gebeuren en wat de voorwaarden zijn.

Wat is ouderlijk gezag precies?

Voordat we verder ingaan op het aanvragen van ouderlijk gezag, is het belangrijk om duidelijk te maken wat ouderlijk gezag inhoudt. Ouderlijk gezag betekent dat een ouder verantwoordelijk is voor de opvoeding en verzorging van het kind. Dit omvat zowel juridische als praktische verantwoordelijkheden, zoals het beheren van het vermogen van het kind, het vertegenwoordigen van het kind in juridische zaken, en het nemen van belangrijke beslissingen die van invloed zijn op het leven van het kind.

Als een kind wordt geboren binnen een huwelijk of geregistreerd partnerschap, hebben beide ouders automatisch gezamenlijk gezag over het kind. Dit betekent dat beide ouders evenveel recht en verantwoordelijkheid hebben om beslissingen te nemen. In andere gevallen, bijvoorbeeld als ouders niet getrouwd zijn of geen geregistreerd partnerschap hebben, kan het aanvragen van ouderlijk gezag wat ingewikkelder zijn.

Hoe vraag je ouderlijk gezag aan?

Het aanvragen van ouderlijk gezag is mogelijk voor ouders die niet automatisch gezag hebben, zoals ongehuwde vaders of moeders. Voor het aanvragen van ouderlijk gezag moeten ouders een verzoek indienen bij de rechtbank of, in sommige gevallen, een online formulier invullen via de website van de overheid. Voorwaarde is wel dat de vader of moeder het kind eerst heeft erkend, wat inhoudt dat hij of zij juridisch als ouder van het kind wordt gezien. Zonder erkenning is het aanvragen van ouderlijk gezag niet mogelijk.

Aanvragen ouderlijk gezag voor ongehuwde ouders

Voor ongehuwde ouders verloopt het aanvragen van ouderlijk gezag in verschillende stappen. Het eerste wat moet gebeuren, is dat de vader of partner van de moeder het kind officieel erkent. Dit kan bij de gemeente gebeuren en zorgt ervoor dat de betreffende ouder juridisch ouder wordt van het kind. Erkenning alleen is echter niet voldoende om ook gezag te krijgen; daarvoor moet er een afzonderlijk verzoek worden ingediend.

Na de erkenning kunnen de ouders gezamenlijk online ouderlijk gezag aanvragen via de website van de Rechtspraak. Dit is een relatief eenvoudige stap die vaak zonder tussenkomst van de rechter kan plaatsvinden, mits beide ouders het eens zijn over de aanvraag. Een notaris of advocaat is hiervoor niet nodig, wat de drempel verlaagt voor ouders die gezag willen aanvragen. Dit kan onder andere gedaan worden met behulp van een mediator echtscheiding. Dit is een laagdrempelige en voordelige manier om het gezag te bepalen. 

Wat als de ouders het niet eens zijn?

Het kan voorkomen dat de ouders niet samen tot een overeenkomst kunnen komen over het aanvragen van ouderlijk gezag. In dat geval kan de ouder die gezag wil verkrijgen een verzoek indienen bij de rechtbank. De rechter zal vervolgens een beslissing nemen op basis van het belang van het kind. Hierbij kijkt de rechter naar verschillende factoren, zoals de mate waarin de ouders in staat zijn samen te werken en of gezamenlijk gezag in het voordeel van het kind is. 

Het belang van het kind staat altijd centraal in de beslissing van de rechter. Dit betekent dat de rechter kijkt naar wat het beste is voor het kind op lange termijn. Factoren zoals een stabiele thuissituatie, een goede relatie tussen beide ouders en het vermogen van de ouders om gezamenlijk beslissingen te nemen, spelen hierin een grote rol. 

Wat gebeurt er bij een scheiding?

Wanneer ouders met gezamenlijk gezag uit elkaar gaan, behouden zij in principe allebei het ouderlijk gezag, tenzij de rechter anders beslist. Dit betekent dat beide ouders na de scheiding verantwoordelijk blijven voor de opvoeding van hun kind en belangrijke beslissingen samen moeten nemen. Het aanvragen van ouderlijk gezag verandert in dit geval niet, aangezien beide ouders al gezag hebben. In sommige gevallen kan een ouder na een scheiding verzoeken om het gezag alleen te krijgen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer de communicatie tussen de ouders erg slecht is. Ook hier zal de rechter altijd in het belang van het kind een beslissing nemen.